Op zoek naar de geschiedenis, niet naar helden
Ruim driehonderd Van Dorlands komen zaterdag in de kerk in Ingen samen. Zij hebben allemaal in ieder geval één ding gemeen: ze hebben dezelfde stamvader. Teruggevonden na acht jaar zoeken.
Door CAMIEL SCHREUDER
INGEN • Zo'n dertig jaar geleden kwam de familie Van Dorland een stamboom onderzoek onder ogen over het geslacht Dorland. De interesse was gewekt. Acht jaar terug pakten Henk (jr.), Henk (sr.) en Eric van Dorland samen met een aangetrouwde oom, Gerrit Jan Slooijer, de draad op en gingen op zoek naar hun voorvaderen.
Het resulteerde in een waslijst van ruim 1700 familieleden, waarvan tussen de vijf- en zeshonderd mensen nu nog in leven zijn. „We waren niet op zoek naar belangrijke of hooggeplaatste voorvaderen", vertelt Eric. En dat is maar goed ook. „Het is altijd een hele doorsnee familie geweest", vult Henk jr. hem aan.
De geschiedenis die aan de hand van archieven nog te bewijzen is, gaat terug tot een Van Dorland die in 1585 in Ingen is geboren. Daar werden in ieder geval ook zijn kinderen geboren en is hij getrouwd. Daarom wordt morgen een grootscheepse familiereünie gehouden in de kerk in Ingen; het enige gebouw dat nog echt uit die tijd stamt, met zelfs het doopvont waarin de stamvader van de familie is gedoopt. Eric: „We hebben het zeer sterke vermoeden dat we teruggaan tot ene Dorland, een bastaardzoon van Gijsbrecht van Nijenrode." Henk: „Maar we missen de keiharde bewijzen." Daarom kan de familie ook geen claim leggen op het familiewapen. „Maar ik denk wel dat we die brug ooit nog een keer kunnen slaan", denkt Henk hoopvol, wellicht als alle rijksarchieven geïndexeerd zijn.
Eric: „Het moeilijke is dat een heleboel kerkarchieven zijn vernietigd. Daardoor mis je een hoop informatie. Een burgerlijke stand was er nog niet." Toch is de hele stamboom secuur en compleet bijgehouden, wat dit jaar heeft geresulteerd in een boek. „Dat komt er niet vaak van", weet Henk. En Eric vult weer aan: „De geschiedenis van een familie is nooit af, maar je moet ergens de knoop doorhakken. Anders blijft het liggen en dat gebeurt veel mensen." Binnenkort krijgt de familie een website, zodat de recente geschiedenis door iedereen zelf kan worden bijgehouden. Henk weet dat de tak al eens in gevaar is geweest. „Eén voorvader kreeg zes kinderen, maar door de slechte omstandigheden in die periode met cholera en depest en dergelijke, stierven er vijf. Als die laatste het niet had overleefd, waren we er niet geweest." De verst traceerbare bron ligt in Ingen, in de negentiende eeuw zwierf de familie uit over Dodewaard, Opheusden en andere delen van het land. De tak van Henk en Eric kwam uit in Wageningen. „Daar zijn er veel terecht gekomen", vertelt Eric. „Onze familie zat in de sigarenindustrie. Als een fabriek wordt geopend in Wageningen gaat de hele zooi mee."
Op 23 juni in Ingen Afstammelingen Van Dorland treffen elkaar
INGEN - Op 23 juni vindt in het Betuwse dorp Ingen een unieke gebeurtenis plaats. Meer dan driehonderd personen die allen afstammen van Cornelis van Dorland, die rond 1585 in Ingen geboren werd, zullen na meer dan vierhonderd jaar elkaar voor het eerst ontmoeten.
Na zeven jaar intensief onderzoek zullen de resultaten hiervan in de St. Lambertuskerk in boekvorm worden gepresenteerd aan de nakomelingen van Cornelis. De genodigden uit binnen- en buitenland, maar vooral Gelderland, vinden hun wortels terug op een unieke locatie die de tand destijds met glans heeft doorstaan. 'Uit de klei getrokken - zes eeuwen familiegeschiedenis Van Dorland' geeft een bijzonder beeld van de ontwikkeling van een doorsnee Gelderse familie van het eind van de 16e eeuw tot heden.
Stamboom
Onder het motto: 'Maak u eigen, wat uw voorouders u nagelaten hebben...' komt genealogie, oftewel stamboomonderzoek, steeds meer in de belangstelling. Men kan via de provinciale rijksarchieven en de gemeentelijke archieven de eigen familiestamboom achterhalen.
In de Betuwe is echter nog een bijzondere manier om aan deze gegevens te komen: het Arend Datema Instituut - Archief en Informatie Centrum voor de Betuwe (AIC), gevestigd in het stationsgebouw te Kesteren. In een ongedwongen sfeer vinden tientallen genealogen hier de gegevens die zij zoeken. Meer dan de helft van de informatie uit het boek dat op 23 juni verschijnt, komt hier vandaan.
Arend Datema, directeur van het AIC in Kesteren, zal het eerste exemplaar omstreeks 14.45 uur aan twee van de vier auteurs uitreiken.
Variaties
Rekening houdend met verschillende dialecten levert een naam een keur aan variaties op. In het geval van de familie Van Dorland bijvoorbeeld: Van Dor-land(t), Dorland, Dorlant, Dor-landt, Dorrelant, en soms zelfs Dolant, Dollant of Duerlant. Bovendien werd in de kleine dorpsgemeenschappen op het platteland in vroeger tijden lang niet altijd gebruik gemaakt van een achternaam. Vaak werd de tweede voornaam, meestal vaders' voornaam (de zogenaamde 'patroniem'), gehanteerd. Zo kon de zoon van Gijsbert Cornelis van Dorland best Jan Gijsberts worden genoemd en zijn zoon weer Gijsbert Jans of Cornelis Jans. Voornamen bleven vaak generaties lang in zwang. Kinderen werden naar hun (groot)ouders of ooms en tantes vernoemd. In deze traditie kwam pas in de jaren '60 van de vorige eeuw jammerlijk verandering. Naamgeving kan verwarrend werken als er inconsequenties zijn, maar kan ook aanwijzingen betreffende afstamming opleveren. Dan is er nog de moeilijkheid dat kinderen ook in vroeger tijden de naam van hun moeder aannamen. Dit is bijvoorbeeld de oorzaak van alle 'Dorlands' op Marken. De naam is hoe dan ook een eerste schifting van alle puzzelstukjes.
Puzzels
Uiteindelijk bleek dat de onderzoekers niet één, maar in feite drie puzzels hadden 'gelegd'. De eerste puzzel omvat de vroegste gegevens van de familie, ontsproten in de Vechtstreek, de tweede puzzel behandelt de Amerikaanse tak van de familie, ontstaan midden 17e eeuw, en de derde puzzel gaat over de Betuwse tak. Het onderwerp van het boek. Die omvat de parenteel van Cornelis van Dorlant. Deze Cornelis is de vroegste voorvader in de Betuwe die getraceerd kon worden. Na lange tijd zich in de Betuwe te hebben geconcentreerd is de familie inmiddels uitgevlogen. Dit boek is beperkt tot deze 'Betuwse' tak en afsplitsingen hiervan, mede omdat het geheel anders te omvangrijk zou worden. Bovendien bestaat de hele familiegeschiedenis inderdaad drie aparte takken, zoals boven beschreven.
Van de twee takken die niet uitgesplitst worden in dit boek is wel een korte beschrijving opgenomen. Tevens vindt u een korte uiteenzetting met betrekking tot het onderzoek zelf, de werkwijze etc.
Opgenomen
Het merendeel van deze bundel bestaat uit genealogische data. Iedere Van Dorland kan zijn of haar eigen familielijn op eenvoudige wijze traceren. Daar waar mogelijk is getracht het geheel te verluchtigen met anekdotes, foto's en kopieën van het bronmateriaal.
Het spreekt voor zich dat niet alles opgenomen kon worden. Gemeend is echter dat dit boek tevens als handleiding kan fungeren als de lezer zelf één en ander wil aanvullen met bijvoorbeeld de volledige inhoud van archiefstukken.